Елфриде Йелинек

от Уикипедия, свободната енциклопедия
Елфриде Йелинек
Elfriede Jelinek
австрийска писателка
2004 г.
Родена

Учила въвВиенска консерватория
Литература
Периодот 1987 г.
Жанровероман, пиеса
НаправлениеФеминизъм, постмодерен театър
Известни творбиПианистката
Награди
Нобелова награда за литература
Нобелова награда за литература
Семейство

Подпис
Уебсайтwww.elfriedejelinek.com
Елфриде Йелинек в Общомедия

Елфриде Йелинек (на немски: Elfriede Jelinek) е австрийска писателка и активистка (феминистка).

Биография и творчество[редактиране | редактиране на кода]

Родена е в град Мюрццушлаг, Австрия на 20 октомври 1946 г.

През 2004 г. получава Нобелова награда за литература, като Нут Ахнлюд, който е член на журито, в знак на протест напуска Шведската академия.

За нея Елфриде Герстъл казва:

„Който се ужасява от текстовете на Йелинек, се ужасява от самия себе си: от собствените си отмъстителни фантазии, от собствената си ярост… от границата, наложена му от собствената му Майка.“

Освен с литературните си текстове и творби Йелинек е известна с антихайдеровистките си позиции и за обвиненията ѝ в безотговорността на Австрия по отношение признаването на грешките на нацизма.

Въпреки нейните позиции, и макар не веднъж обвинявана и заклеймявана от критиците в Австрия, след удостояването ѝ с Нобелова награда Йелинек е наречена „Нашата австрийска гордост“ и набързо е реабилитирана като писател.

Малко след получаването на наградата Йелинек престава да пише по женски въпроси и поставя доминантата в текстовете си на политически ангажираното писане.

По едноименния роман от 1983 г. на Елфриде Йелинек е заснет филмът „Пианистката“ през 2001 г.

Библиография[редактиране | редактиране на кода]

Романи[редактиране | редактиране на кода]

Драми[редактиране | редактиране на кода]

  • Was geschah, nachdem Nora ihren Mann verlassen hatte oder Stützen der Gesellschaften. 1977.
  • Clara S. 1981.
  • Burgtheater. 1985.
  • Krankheit oder Moderne Frauen. 1987.
  • Präsident Abendwind. 1987.
  • Wolken.Heim. 1988.
  • Totenauberg. 1991.
  • Raststätte. 1994.
  • Stecken, Stab und Stangl. 1996.
  • Ein Sportstück. 1998
  • er nicht als er. 1998.
  • Macht nichts. Eine kleine Trilogie des Todes. 1999 (Enthält Erlkönigin, Der Tod und das Mädchen [I] und Der Wanderer)
  • Das Lebewohl. 2000.
  • In den Alpen. 2002.
  • Das Werk. 2003.
  • Prinzessinnendramen (Der Tod und das Mädchen I–V).
  • Bambiland. 2003
  • Babel. 2005.
  • Ulrike Maria Stuart. 2006
  • Über Tiere. 2006.
  • Rechnitz (Der Würgeengel). 2008 (Uraufführung am 28. November 2008 in den Münchner Kammerspielen)
  • Abraumhalde. 2009. Sekundärdrama zu Gotthold Ephraim Lessings Nathan der Weise[3]
  • Die Kontrakte des Kaufmanns. Eine Wirtschaftskomödie. 2009 (Uraufführung im Schauspiel Köln 2009)
  • Das Werk/Im Bus/Ein Sturz. 2010 (Uraufführung am Schauspiel Köln 2010)
  • Winterreise. 2011 (Uraufführung im Schauspielhaus der Münchner Kammerspiele am 2. Februar 2011, Inszenierung: Johan Simons); Textausgabe: Winterreise. Ein Theaterstück. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 2011, ISBN 978-3-498-03236-4.
  • Kein Licht. 2011 (Uraufführung am Schauspiel Köln, 29. September 2011, Inszenierung: Karin Beier)
  • FaustIn and out. Sekundärdrama. Zu Goethes Urfaust. Uraufführung am Schauspielhaus Zürich 2012, Inszenierung Dušan David Pařízek
  • Die Straße. Die Stadt. Der Überfall. 2012 (Uraufführung an den Münchner Kammerspielen, 27. Oktober 2012, Inszenierung: Johan Simons)
  • Schatten (Eurydike sagt). 2013 (Uraufführung am Burgtheater Wien, 17. Januar 2013, Inszenierung: Matthias Hartmann, Deutsche Erstaufführung am Staatstheater Karlsruhe, 27. November 2014, Inszenierung: Jan Philipp Gloger)
  • Aber sicher! 2013 (Uraufführung am Theater Bremen, 15. März 2013, Inszenierung: Alexander Riemenschneider)
  • Rein Gold. Ein Bühnenessay. Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 2013, ISBN 978-3-498-03339-2.
  • Die Schutzbefohlenen. 2014 (Uraufführung am Thalia Theater, Hamburg, 12. September 2014, Inszenierung: Nicolas Stemann)
  • Das schweigende Mädchen. 2014 (Uraufführung an den Münchner Kammerspielen, 27. September 2014, Inszenierung: Johan Simons)
  • Wut. 2016 (Uraufführung an den Münchner Kammerspielen, 16. April 2016, Inszenierung: Nicolas Stemann)
  • Am Königsweg. 2017 (Uraufführung am Deutschen SchauSpielHaus Hamburg, 28. Oktober 2017, Regie: Falk Richter)
  • Schnee Weiss. 2018 (Uraufführung im Schauspiel Köln, 21. Dezember 2018, Regie: Stefan Bachmann)
  • Schwarzwasser. 2020 (Uraufführung am Wiener Akademietheater am 6. Februar 2020, Regie: Robert Borgmann)

Есеистика (Избрано)[редактиране | редактиране на кода]

  • kein licht am ende des tunnels – nachrichten über thomas pynchon, 1976
  • Ich möchte seicht sein, 1983
  • Ich schlage sozusagen mit der Axt drein, 1984
  • In den Waldheimen und auf den Haidern, 1986
  • Die Österreicher als Herren der Toten, 1992
  • Sinn egal. Körper zwecklos, 1997
  • Oh mein Papa, 2001
  • In Mediengewittern, 2003
  • Wir müssen weg, 2005
  • Im Verlassenen, 2008
  • Die tote Musik-Maschine – Epitaph für Wurstl, 27. April 2008
  • Im Reich der Vergangenheit, 2009
  • Das Parasitärdrama, 12. Mai 2011
  • Singen. Tanzen. Schreien., 2012 (публикация на руски език в The New Times на 27 август 2012[4] и на немски език на 16 септември 2012 в The European[5])
  • Die Schutzbefohlenen, 14. Juni 2013 (Urlesung am 21. September 2013, Thalia Theater in Kooperation mit St.-Pauli-Kirche, Hamburg)[6][7]
  • Nach Nora, 22. Oktober 2013 (Epilog zu Was geschah, nachdem Nora ihren Mann verlassen hatte)
  • Meine gute Textwurst, 4. November 2013 (Dankesrede zur Verleihung des Nestroy Autorenpreises 2013)
  • Warnung an Griechenland vor der Freiheit, 2. Juni 2014 (Zusatztext zu Die Kontrakte des Kaufmanns)
  • ENGLAND. EIN ZUSATZ. Und ich hab doch immer nur was auszusetzen! Epilog 4 zu DIE KONTRAKTE DES KAUFMANNS (2014 / 2015) Архив на оригинала от 2021-07-24 в Wayback Machine. (html), überarbeitete Fassung vom 6. August 2015; mit einer englischen Übersetzung von Gitta Honegger vom 7. Juni 2015
  • Fischzug im Trüben. (Einige Anmerkungen zu „Schwarzwasser“). (Burgtheater Magazin 3, 2019/2020)

Лирика[редактиране | редактиране на кода]

  • Lisas Schatten. 1967.
  • ende / gedichte von 1966–1968. Lyrikedition 2000, 2000.

Преводи[редактиране | редактиране на кода]

  • Im Moor. Erzählung von Onelio Jorge Cardoso. In: Peter Schultze-Kraft (Hrsg.): Wie ich zuhause einmarschiert bin. Kubanische Erzählungen. Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1973, S. 37–49.
  • Josefina, bedien die Herren. Erzählung von Guillermo Cabrera Infante. In: Peter Schultze-Kraft (Hrsg.): Wie ich zuhause einmarschiert bin. Kubanische Erzählungen. Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main 1973, S. 51–57. Bzw. auch in: Inke und Peter Schultze-Kraft (Hrsg.): Josefina, bedien die Herren. Geschichten von Frauen und Männern aus Lateinamerika. Übers. E. Jelinek, Wolfgang Fleischer, Gert Loschütz u. a. Fischer TB, Frankfurt 1982, ISBN 3-596-25262-8.
  • Schweine oder Hunde, auf Trüffeljagd abgerichtet. Erzählung von Humberto Arenal, In: Merkur 27 (1973), S. 274–285.
  • Die Enden der Parabel. Роман на Томас Пинчън. Reinbek: Rowohlt 1981 (= das neue buch 112).
  • Wer bin ich? (Who am I?) Gedicht von P. J. Blumenthal, In: Litfaß 28 (1983), S. 47–49.
  • Unter Fremden (Among Aliens). Gedicht von P.J. Blumenthal, In: Litfaß 28 (1983), S. 49–50.
  • Herrenjagd (Monsieur chasse!). Драма на Жорж Фейдо, 1983.
  • El Castillo. Gedicht von Fernando Silva. In: Grazer Autorenversammlung / Verein Slowenischer Autoren Österreichs (Hrsg.): Unter dem Flammenbaum. Gedichte aus Nicaragua. Europaverlag, Wien 1986, S. 68–69.
  • Tränen um eine Hure (Lágrimas por una puta). Gedicht von Carlos Rigby. In: Grazer Autorenversammlung / Verein Slowenischer Autoren Österreichs (Hrsg.): Unter dem Flammenbaum. Gedichte aus Nicaragua. Europaverlag, Wien 1986, S. 72–73.
  • Sandino. Gedicht von Cony Pacheco, In: Grazer Autorenversammlung / Verein Slowenischer Autoren Österreichs (Hrsg.): Unter dem Flammenbaum. Gedichte aus Nicaragua. Europaverlag, Wien 1986, S. 107–108.
  • Der Gockel (Le dindon). Драма на Жорж Фейдо, 1986.
  • Floh im Ohr (La puce à l'oreille). Драма на Жорж Фейдо, 1986.
  • Die Affäre Rue de Lourcine (L'affaire de la rue de Lourcine). Драма на Йожен Лабиш, 1988.
  • Der Bewerb oder Sand für die Augen (La poudre aux yeux) Драма на Йожен Лабиш, 1988.
  • Die Dame vom Maxim (La dame de chez Maxim). Драма на Жорж Фейдо, 1990.
  • Fastnacht (La mi-carême). Novelle von Georges Feydeau, In: Programmheft des Wiener Burgtheaters zu Georges Feydeaus Der Floh im Ohr, 1997.
  • Der Jude von Malta (The Famous Tragedy of the Rich Jew of Malta). Драма на Кристофър Марлоу, 2001. Übers. zusammen mit Karin Rausch.
  • Ernst ist das Leben (Bunbury) (The Importance of Being Earnest). Драма на Оскар Уайлд, 2004. Übers. zusammen mit Karin Rausch.
  • Der ideale Mann (An Ideal Husband). Драма на Оскар Уайлд, 2011, Übers. zusammen mit Karin Rausch.

Сценарии[редактиране | редактиране на кода]

  • Die Ausgesperrten (в съавторство с режисьора Франц Новотни), 1982
  • Malina (по едноименния роман на Ингеборг Бахман, Regie: Werner Schroeter), 1990/1991
  • Die Blutgräfin (в съавторство с Улрике Отингер), 2009
  • Eine Partie Dame, 1980, Verbrecher Verlag, Berlin 2018, ISBN 978-3-95732-310-1

Либрето[редактиране | редактиране на кода]

  • Bählamms Fest. Musiktheaterstück. Musik (1997/1998): Olga Neuwirth. UA 1999
  • Lost Highway. Musiktheaterstück. Musik: Olga Neuwirth. UA 2003.
  • Mit Irene Dische, Der tausendjährige Posten oder Der Germanist. Bearbeitung von Theodor Körners Libretto des Singspiels Der vierjährige Posten. Zur Musik von Franz Schubert (auch Die Zwillingsbrüder). Uraufführung am 10. März 2012 an der Städtischen Bühne Heidelberg. (Hintergrund ist der Fall des Germanisten Hans Ernst Schneider in Aachen. Regie: Andrea Schwalbach; Dramaturgie: Heribert Germeshausen.

Издания на български език[редактиране | редактиране на кода]

За нея[редактиране | редактиране на кода]

  • Bethman, Brenda. 'Obscene Fantasies': Elfriede Jelinek's Generic Perversions. New York, NY: Peter Lang, 2011; ISBN 978-1-4331-1060-3
  • Fiddler, Allyson. Rewriting Reality: An Introduction To Elfriede Jelinek. Oxford: Berg, 1994; ISBN 978-0-85496-776-6
  • Gérard Thiériot (dir.). Elfriede Jelinek et le devenir du drame, Toulouse, Presses universitaires du Mirail, 2006; ISBN 978-2-85816-869-9
  • Flitner, Bettina. Frauen mit Visionen – 48 Europäerinnen (Women with visions – 48 Europeans). With texts by Alice Schwarzer. Munich: Knesebeck, 2004; ISBN 3-89660-211-X, 122 – 125 p.
  • Konzett, Matthias. The Rhetoric Of National Dissent In Thomas Bernhard, Peter Handke, And Elfriede Jelinek. Rochester, NY: Camden House, 2000; ISBN 978-1-57113-204-8

Източници[редактиране | редактиране на кода]

  1. Elfriede Jelinek: Lust.. Във: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 17. März 2002.
  2. Hubert Spiegel, Frauen, Männer, Klischees. Във: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 13. Mai 2008.
  3. Teresa Kovacs: Drama als Störung. Elfriede Jelineks Konzept des Sekundärdramas, jelinetz.com, 6. März 2013
  4. Петь, танцевать, кричать
  5. Singen. Tanzen. Schreien.
  6. taz, Ausgabe Nord, 21. September 2013, S. 47 / Kultur
  7. taz, Ausgabe Nord, 13. September 2013, S. 18 / Hamburg Aktuell

Външни препратки[редактиране | редактиране на кода]